Crwydro Rhuthun
Os ydych yn ymweld â Rhuthun, beth am archwilio rhai o’r pentrefi hyn gerllaw ar gyfer gweithgareddau ac atyniadau, hanes, tirweddau a chroeso cyfeillgar.
Clocaenog
Ar gyrion bryniau Coedwig Clocaenog, sydd wedi’u gorchuddio â choed, mae’r Eglwys yma’n arddangos cerfio pren cain, gwydr lliw, a thrysorau eraill.
Cyffylliog
Cymuned anghysbell a deniadol. Pentref prydferth ‘ cudd ‘ yng Nghwm Clywedog goediog. Mae enw’r pentref yn golygu “lle y boncyffion coed” a daw o’r gair Cymraeg cyffyll sy’n golygu boncyffion.
Llanarmon yn Ial
‘ Prifddinas ‘ ardal Iâl (‘ y wlad fynydd ‘) mae Llanarmon yn cymeryd ei enw o St. Garmon neu Germanus, rhyfelwr a esgob o’r 5ed ganrif. Mae ei heglwys fawr ymysg y mwyaf diddorol yn Sir Ddinbych, yn arddangos trysorau lu gan gynnwys cofeb wych o Capten Efan Llwyd. Gerllaw (ond ar dir preifat) mae castell canoloesol Tomen-Y-Faerdref.
Llanbedr
Gan ddringo rhiw serth at Fryniau Clwyd, mae gan Lanbedr Eglwys Fictoraidd swynol gyda tho streipiog.
Llanfair DC
Mae gan y pentref ymyl hwn Eglwys fawr gain, gydag henebion diddorol a ffenestr wydr ganoloesol ‘ Mosaic ‘, a arbedwyd o ddinistr rhyfel sifil trwy gladdu yn y gist fawr sydd islaw iddo erbyn hyn. Mae giât y fynwent gyda arwyddair ‘ Heb Dduw, Heb Ddim. ‘
Llanferres
Cymuned fechan gan y ffordd ar draws bryniau Clwyd, wedi’i clystyru o amgylch y dafarn a’r Eglwys gyda’i giatiau ‘ llusern ‘ swynol a’i gatiau haearn gyr, a wnaed gan y brodyr Davies (Meistr crefftwyr Bersham-a wnaeth y gatiau enwog i Gastell y Waun hefyd) ar ddechrau’r ddeunawfed ganrif. Mae yna deithiau cerdded hyfryd yn y lloches fawr gerllaw a Bryn Alyn.
Llangynhafal
Wedi’i osod yn gofiadwy mewn cymuned at fryn yn erbyn cefndir Moel Famau. Mae Sant Cynhafal ymysg eglwysi mwyaf atmosfferig Sir Ddinbych, gyda phâr o ‘ doeau Angel ‘ . Mae’n frith o ddodrefn rhyfedd a hyfryd, gan gynnwys pelican cerfiedig o’r 17eg ganrif. Mae’r plwyf hefyd yn cynnwys Ysgubor Goed Coch sydd newydd ei hadfer, a Ffynnon Sant Cynhafal (ar dir preifat).
Llanynys
Mewn pentrefan tawel ynghanol dolydd afon, roedd Eglwys Saeran yn Llanynys ar un adeg yn ‘ fam-Eglwys ‘ i’r rhanbarth yma. Mae’r Eglwys fawr yn cynnwys trysorau niferus gan gynnwys croes-ben cerflunwaith hynafol; paneli Elizabethan chwareus wedi’u cerfio â bwystfilod gwych; ac darlun ganoloesol anferth o St. Christopher.
