Rhaeadr yr Oernant

Rhaeadr yr Oernant yw’r man lle mae safle treftadaeth y byd yn dechrau. Cynlluniodd Telford y gored hon i dynnu dŵr o Afon Dyfrdwy i mewn i’r gamlas ac, fel cymaint o’i greadigaeth, ymddengys ei bod ond yn gwella prydferthwch y dirwedd o’i hamgylch.

Heddiw, mae tua 12,000,000 galwyn o ddŵr yn cael eu tynnu i mewn yma bob dydd o Afon Dyfrdwy i gyflenwi dŵr i’r camlesi, ac i helpu i gyflenwi De Swydd Gaer â dŵr yfed. Yn wreiddiol, byddai planciau pren wedi’u mewnosod i godi neu ostwng y lefelau, ond yn 1947 adeiladwyd y mesurydd Tŷ i fesur faint o ddŵr a gymerwyd. Roedd defnyddio’r gamlas fel porthwr dŵr yn sicrhau ei bod yn goroesi pan fyddai camlesi eraill yn dadfeilio.

Gellir cyrraedd Rhaeadr yr Oernant o’r maes parcio a’r ardal bicnic yn Llandysilio-yn-Iâl Green, ond mae’n llai na dwy filltir ar hyd y llwybr tynnu o Langollen. Gallwch hefyd ddefnyddio’r cychod sy’n cael eu tynnu gan geffylau neu’r rheilffordd dreftadaeth yng ngorsaf y Berwyn a dim ond pum munud o gerdded i ffwrdd.

Mae’r Rhaeadr yn llecyn hyfryd i deuluoedd ei archwilio a gallwch ddysgu mwy am yr ardal gyda’ch gilydd drwy lawrlwytho app Quest yr Oernant. Bydd hyn yn eich arwain at daith gerdded o 1 1/2 milltir yn archwilio tirnodau lleol ac yn dysgu am rai o’r bywyd gwyllt.